بیمه مسئولیت مدنی ( تعریف و انواع آن )
بر اساس قوانین کشور ایران، همگی افراد جامعه اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی باید برای اعمالی که انجام میدهند، پاسخگو باشند. در اصل تمامی افراد برای اعمالی که انجام یا عدم انجام آنها موجب خسارتی به دیگران شود، باید پاسخگو باشند و بر طبق قانون برای جبران خسارت وارد شده، تعهد و التزام دارند. به این تعهد و التزام در جبران خسارت، “مسئولیت” گویند. در واقع میتوان مسئولیت را چنین تعریف کرد؛ هر کس باید پاسخگوی اعمال خود در برابر دیگری باشد.
خسارت وارد شده به دیگران میتواند عمدی یا غیرعمدی باشد. بر همین اساس دو نوع مسئولیت شکل میگیرد. اگر خسارت عمدی باشد به آن مسئولیت کیفری و اگر خسارت غیرعمد باشد به آن مسئولیت مدنی میگویند.
برای مثال، در یک کارگاه نجاری کارگر و کارفرما به دلیل اختلاف نظر درگیر میشوند و کارگر بر اثر ضربه عمدی کارفرما به سرش فوت میکند. در اینجا کارفرما به عمد کارگر را به قتل رسانده و برای جبران آن از نظر کیفری مسئول است.
اما در حالتی دیگر امکان دارد به خاطر عدم رعایت نکات فنی در دپوی الوارهای چوب، طی حادثهای الوارها روی سر کارگر بریزند و کارگر بر اثر این حادثه کاری فوت کند. در اینجا کارفرما عمداً تمایل به مرگ کارگر نداشته و به طور غیرعمد و به دلیل عدم رعایت مقررات ایمنی، باعث مرگ کارگر شده است. در اینجا کارفرما از نظر مدنی مسئول جبران خسارت میباشد.
نکته مهم: در صنعت بیمه فقط جرائم مدنی قابلیت بیمه شدن دارند و برای هیچ کدام از جرائم کیفری پوشش بیمهای وجود ندارد (بنابراین بیمه مسئولیت مدنی هم پوششی برای جرائم کیفری ندارد).
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان
بیمه مسئولیت مدنی : قابل توجه تمامی کارفرمایان
بر اساس قانون کار، کارفرما موظف است مقررات حفاظت فنی و خدمات بهداشت کار را رعایت نماید. بدین معنی که باید محیط کاری ایمنی به همراه تجهیزات حفاظتی برای کارگران فراهم کند. همچنین باید به طور منظم آموزشهای لازم در جهت حفظ سلامت و ایمنی در مقابل حوادث کار را به آنها ارائه بدهد. در انتها نیز باید بر عملکرد آنان به منظور جلوگیری از بروز حوادث کار نظارت داشته باشد.
بر همین اساس کارفرما در قبال حوادث کاری که ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و خدمات بهداشت کار باشد، مسئول و ملزم به جبران خسارت جانی حاصله است. در همین راستا محصول بیمهای به نام بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان طراحی شده است. در واقع این نوع از بیمه مسئولیت مدنی، مسئولیت مدنی کارفرما را برای جبران خسارت حوادث کار که برای پرسنل وی رخ میدهد، تحت پوشش قرار میدهد. بدین معنی که اگر در محل کار، در اثر حادثه کار زیان بدنی به کارگران وارد شود و مسئولیت کارفرما در این ارتباط برای مراجع قضائی محرز گردد، خسارت وارده توسط بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان جبران خواهد شد.
۱- هزینههای پزشکی
بیمه مسئولیت مدنی : قطع انگشتان دست با دستگاه پرس
۲- دیه نقص عضو
بیمه مسئولیت مدنی : دیه نقص عضو
۳- دیه فوت
بیمه مسئولیت مدنی : فوت بر اثر برق گرفتگی
همچنین بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان بر اساس نوع فعالیت کارفرما به سه دسته کلی تقسیم میشود:
- بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ویژه فعالیتهای ساختمانی
- بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ویژه فعالیتهای عمرانی
- بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان خدماتی، صنعتی، تولیدی، بازرگانی، تجاری و …
در نتیجه، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی به عنوان صاحب کار و مالک کارگاههای تولیدی، تعمیراتی و خدماتی، کارخانجات، مجریان پروژههای عمرانی و ساخت و ساز بناهای مسکونی و تجاری باید این نوع از بیمه مسئولیت را تهیه کنند. به بیان دیگر، هر جایی که فضای کار و کسبی فراهم است و از یک نفر تا چندین هزار نفر تحت امر کارفرما مشغول به کار هستند، همیشه امکان دارد حوادث کار رخ دهند بنابراین نیاز به بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان وجود دارد.
در ادامه به معرفی سه دسته کلی از بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان میپردازیم:
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ویژه فعالیتهای ساختمانی
این نوع از بیمه مسئولیت مدنی ، خسارت وارد شده ناشی از حوادث کار به کارگران را در پروژه ساختمانی پوشش میدهد. اگر کارگری در محدوده کارگاه و در حین انجام کار دچار حادثه کار شود، شرکت بیمهگر موظف به جبران خسارت میباشد. این نوع از بیمه مسئولیت را میتوان برای کلیه مراحل یک پروژه ساختمانی از تخریب بنای قدیمی، خاکبرداری و احداث بنای جدید تهیه نمود. بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی را با توجه به مراحل پیشرفت کار، به صورتهای زیر میتوان تهیه کرد:
- تخریب و احداث بنا: از ابتدا تا انتهای پروژه پوشش دارد.
- صرفاً نصب اسکلت: فقط در زمان نصب اسکلت پوشش دارد.
- انجام نمای ساختمان: فقط در دوره اجرای نمای ساختمان پوشش دارد.
نکته: اگر بیمهگذار صرفاً تقاضای پوشش بیمهای جهت نصب اسکلت یا انجام نمای ساختمان را داشته باشد، تا ۵۰% اضافه نرخ در حق بیمه نهایی اعمال میشود.
ملاک محاسبه حق بیمه در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی، مساحت کل بنا میباشد. مساحت کل بنا یعنی کل مساحت ساخته شده شامل مساحت تمام طبقات به همراه تمام مشاعات ساختمان. در اینجا باید دقت شود که مساحت کل بنا با مساحت زیر بنا اشتباه نشود. زیر بنا مساحت اشغال شده زمین توسط ساختمان است.
در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان به طور کلی مبنای محاسبه حق بیمه، ضریب نیروی کار است. در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی نیز مبنای محاسبه ضریب نیروی کار، متراژ بنا میباشد. متراژ بنا هم طبق پروانه ساخت یا اظهار بیمهگذار، تعیین میگردد.
نکات مهم درباره بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی:
- برای ساختمانهای اسکلت بتونی به دلیل ریسک پایینتر وقوع حادثه، ۱۰% تخفیف در نرخ اعمال میگردد.
- گچکار، برقکار، کاشیکار، آرماتوربند، کانالساز کولر، تاسیساتی و لولهکش، همگی پیمانکار فرعی محسوب میشوند. از آنجایی که اجرای بخشهایی از پروژههای ساختمانی توسط پیمانکاران مختلف انجام میشود، دریافت کلوز پیمانکار فرعی برای بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی الزامیست.
- احداث سوله، تعمیر و بازسازی بناهای قدیمی، زیر مجموعه بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ساختمانی محسوب نمیشود.
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان پروژههای عمرانی
این نوع از بیمه مسئولیت مدنی خسارت وارد شده ناشی از حوادث کار به کارگران شاغل در پروژههای عمرانی مانند پلها، سدها، تونلها، کانالهای شبکههای آب و فاضلاب، خطوط گاز، مترو، نیروگاهها و … را پوشش میدهد.
حق بیمه در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان عمرانی، بر اساس نوع پروژه در حال اجرا و تعداد پرسنل تعیین میگردد.
یکی از مهمترین موارد برای صدور و پرداخت خسارت در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان عمرانی، قرارداد پیمان میباشد. موضوع کار و نوع فعالیت، مدت زمان پروژه، محدوده دقیق مکانی، مبلغ پروژه و غیره، با توجه به قرارداد پیمان مشخص میشود. بنابراین با استناد به قرارداد پیمان احتمال وقوع حوادث کار تعیین میگردد و با توجه به آن حق بیمه نهایی بیمه مسئولیت مشخص میشود.
نکته: با توجه به مطالب گفته شده برای خرید این نوع از بیمه مسئولیت، ارائه قرارداد پیمان به شرکت بیمه الزامیست.
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان صنعتی، تولیدی و خدماتی
کلیه فعالیتهایی که مربوط به احداث بنا و همچنین فعالیتهای عمرانی نباشد را فعالیتهای صنعتی، تجاری، بازرگانی و خدماتی گویند. برای مثال شرکتها و سازمانهای اداری، خدماتی، فروشگاهی، مراکز تجاری، کارگاههای کوچک و بزرگ مانند نجاری و جوشکاری، کارخانجات نساجی، صنایع آهن و فولاد، محصولات لاستیکی و پلاستیکی و غیره، از این دسته هستند.
این نوع از بیمه مسئولیت مدنی خسارت وارد شده ناشی از حوادث کار به کارگران شاغل در فعالیتهای صنعتی، خدماتی و تجاری را پوشش میدهد. کلیه فعالیتها در این بیمهنامه به هشت طبقه شغلی تقسیم میشوند و هرچه به سمت طبقات بالاتر حرکت کنیم ریسک خطر بیشتر و در نتیجه نرخ حق بیمه هم بالاتر میرود. نرخ حق بیمه در این بیمهنامه بر اساس سه پارامتر زیر تعیین میشود:
- طبقه شغلی
- ضریب نیروی کار (تعداد پرسنل)
- سرمایه بیمهنامه به ازای هر نفر
در بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان صنعتی، تولیدی و خدماتی، تعداد پرسنل به عنوان مهمترین پارامتر محاسبه حق بیمه، اهمیت بالایی برای شرکتهای بیمهگر دارد و حتماً باید در تعیین آن دقت بسیار شود.
چنانچه بیمهگذار در چند نوبت کاری(شیفت کاری) فعالیت داشته باشد، ضریب نیروی کار در بیمه مسئولیت، مجموع پرسنل شاغل در تمامی شیفتهاست. به ازای هر شیفت کاریِ اضافه، ۵% تخفیف در حق بیمه اعمال خواهد شد.
بیمه مسئولیت مدنی: شیفت کاری در بیمه مسئولیت مدنی
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان صنعتی، تولیدی و خدماتی، به دو صورت بانام و بینام صادر میگردد. در صورت صدور بیمهنامه بانام حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد تخفیف در حق بیمه اعمال خواهد شد.